Türkiye, genetik hastalıkların erken tanısı ve önlenmesinde yenilikçi adımlar atmaya devam ediyor. VariantGen Genetik Tanı, Tedavi ve Sağlık Hizmetleri Merkezi Kurucusu Doç. Dr. Atıl Bişgin ve Merkez Müdürü Prof. Dr. Sevcan Tuğ Bozdoğan, Türkiye’de koruyucu hekimlikte yenidoğan ve evlilik öncesi tarama programlarının toplum sağlığına nasıl katkı sağladığını ve toplumun bilinçlendirilmesi gereken noktaları anlattı.
Yenidoğan Tarama Programları
Doç. Dr. Atıl Bişgin, yenidoğan tarama programlarının, Cumhuriyet tarihinin sağlık alanındaki en büyük reformlarından biri olduğunu belirtti: “Cumhuriyet'ten bu yana sağlık alanında atılan en önemli adımlardan biri, Sağlık Bakanlığı’nın başlattığı yenidoğan tarama programları oldu. Bu programlar, bebeklerin hayatta kalma şansını artırarak çocuk sağlığında çığır açtı.” Hastalıkları erken safhada önleyebilmek. Bu kapsamda, evlilik öncesi tarama programlarının önemini vurgulayan Bişgin, “Son 5 yılın önemli adımlarından biri olan bu programlar, toplumda daha fazla farkındalıkla desteklenmeli,” diye ekledi.
Doç. Dr. Bişgin, toplumda evlilik öncesi taramalarla ilgili bilinç eksikliğine dikkat çekti ve farkındalığın artırılması gerektiğini vurguladı: “Eğer bu konuda bir farkındalık oluşursa, hasta çocuklar henüz gebelik planlanmadan teşhis edilebilir. Koruyucu hekimliğin amacı, tıpta hep söylenen erken tanıyı koymaktır, ancak burada erken tanıdan çok daha fazlasını yapıyoruz. Sorunlar ortaya çıkmadan engelleyebiliyoruz.”
Akraba Evlilikleri ve Toplum Sağlığı
VariantGen Merkez Müdürü Prof. Dr. Sevcan Tuğ Bozdoğan, akraba evliliklerinin Türkiye’deki genetik hastalıklar açısından risk oluşturduğuna dikkat çekti: “Ülkemizde akraba evlilikleri sıkça yapıldığı için, bu programların önemi artıyor. Bu tarama programlarıyla farkındalık sağlandıkça akraba evliliklerinin oranı azalabilir.”
Tarama programlarında hangi hastalıkların seçileceğine dair kriterlerin önemine değinen Prof. Dr. Bozdoğan, “Hayatı tehdit eden ya da tedavi maliyeti yüksek hastalıklar öncelikli olarak taranmalı,” dedi. Toplumsal yaygınlığın öncelik olarak ele alındığını belirten Bozdoğan, “Tüm genetik hastalıkları taramak mümkün değil; bu nedenle toplumda en sık rastlanan taşıyıcı hastalıklar öncelikli olarak tarama kapsamına alınıyor,” diye ekledi.
"Toplumu Bilinçlendirmek İçin Kamu Spotları ve Eğitim Şart"
Genetik tarama farkındalığının artırılması için eğitimin önemine dikkat çeken Bozdoğan, toplumda temel genetik bilgisinin eksikliğine vurgu yaptı: “Kamu spotları ve bilgilendirme notlarıyla farkındalık artırılabilir. İlkokuldan başlayarak genetik bilinci güçlendirebiliriz.”
Doç. Dr. Bişgin, toplumda genetik taramanın yaygınlaşması için iş birliğinin gerekliliğini vurguladı: “Kanun koyuculardan sivil toplum kuruluşlarına kadar herkesin elini taşın altına koyması gerekiyor. Toplumun her kesimine ulaşmalıyız ve en etkili yol sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliğine gitmek.”
VariantGen laboratuvarının, koruyucu hekimlik alanında Türkiye’de geniş bir coğrafyada hizmet verdiğini belirten Bişgin, laboratuvarın çok disiplinli yapısıyla topluma katkı sağlamayı hedeflediklerini dile getirdi: “VariantGen, biyolog, moleküler biyolog ve tıp hekimlerinin bir araya gelerek hizmet sunduğu, Türkiye’de Antalya’dan Van’a kadar geniş bir coğrafyaya hitap eden bir merkez.”
Toplum Sağlığını Güçlendiren Bir Adım
Evlilik öncesi genetik tarama programları, Türkiye’de koruyucu hekimliğin gelişiminde kritik bir yere sahip. VariantGen, toplum sağlığına sunduğu hizmetler ve farkındalık çalışmaları ile gelecekte daha sağlıklı nesiller yetişmesine katkıda bulunmayı hedefliyor.
